บทที่ 1
ก่อนประวัติศาสตร์ในยุโรป
บรรพบุรุษของมนุษย์แยกสายวิวัฒนาการจากมนุษย์วานรในทวีปอาฟริการะหว่าง2,000,000-500,000ปีมาแล้วจัดอยู่ในกลุ่มมนุษย์ผู้ยืนตัวตรง ( Homo Erectus ) มีความสูงราว 3 ฟุตเศษ ฟันคล้ายมนุษย์ปัจจุบัน สมองเล็ก ใช้มือเพื่อทำประโยชน์ต่างๆทำเครื่องมือหินด้วยวิธีง่ายๆ เพื่อใช้คมในการตัด ฟัน หรือขูด ฟอสซิล(ซาก)ของมนุษย์วานร เรียกว่า “ออสตราโลพิเธคัส-Austalopithecus” เรียกอีกชื่อว่า “โฮโมฮาบิลิส-Homo Habilis-มนุษย์ผู้ถนัดใช้มือ” กระจายในทวีปแอฟริกา แหล่งสำคัญ คือ ซากมนุษย์วานรใน ถ้ำโอลดูเวย์ ( Olduvay Caveในแทนซาเนีย)พบเมื่อค.ศ. 1959 อายุราว1,750,000 ปี BP. เรียกว่า Olduvayensis)
Australopethecus, Mrs.Ples Australopithecus Afarensis
Homo Erectus man มนุษย์ปักกิ่ง
มนุษย์นีแอนเดอธัล (Neanderthal Man) พบหลักฐานที่ถ้ำนีแอนเดอร์ ใกล้เมืองดุลเซลคอร์ฟ เยอรมนี กระจายอยู่ในยุโรป-รอบทะเลเมดิเตอร์เรเนียนเมื่อ 150,000 ปีBP.สูงกว่า 5 ฟุตเล็กน้อย ปริมาณมันสมองใกล้เคียงคนปัจจุบัน ใช้ไฟล่าสัตว์แบบมนุษย์ปักกิ่ง ประกอบพิธีศพและเชื่อเรื่องวิญญานอมตะโดยวางโครงกระดูกและเครื่องมือทำด้วยฟันและกระดูกสัตว์ในหลุมศพ
Neanderthal man
บรรพบุรุษของมนุษย์ยุคปัจจุบัน มีวิวัฒนาการหลายหมื่นปีมาแล้ว เรียกบรรพบุรุษมนุษย์ปัจจุบันว่า “มนุษย์สมัยใหม่” หรือ “มนุษย์ฉลาด-Homo sapiens” ไม่ว่ารูปร่าง ผิวพรรณ ภาษาหรือเชื้อชาติใด ล้วนสืบเชื้อสายมาจาก Homo sapiens
มนุษย์โครมันยอง (Cro-Magnon Man) มีหลักฐานชัดเจน โครงกระดูกของมนุษย์โครมันยองพบครั้งแรกที่แคว้นเวลส์ในประเทศอังกฤษ เมื่อ ค.ศ. 1823 ต่อมาใน ค.ศ. 1868 พบโครงกระดูก
มนุษย์โครมันยองเพิ่มที่ฝรั่งเศส มนุษย์โครมันยอง มีอายุประมาณ 35,000 ปีBP.จัดเป็นมนุษย์ยุคหิน สูงต่ำกว่า 6 ฟุตเล็กน้อย มีปริมาณมันสมองใกล้เคียงกับชาวยุโรปปัจจุบัน มีอวัยวะคล้ายมนุษย์ปัจจุบัน จำแนกช่วงเวลามนุษย์สมัยก่อนประวัติศาสตร์ โดยอาศัยพัฒนาการเครื่องมือเครื่องใช้ในการดำรงชีวิต แบ่งเป็น 3 ช่วง คือ ยุคหินเก่า ( 30,000-16,000 BC. ) ยุคหินกลาง (16,000-10,000 BC.) ยุคหินใหม่ (10,000-1,200 BC.)
มนุษย์โครมันยอง รูปสัตว์สมัยหินเก่า 30,000-15,000BC. บางชิ้นแกะจากกระดูกหรืองาช้าง
มนุษย์ยุคหินเก่า (Paleolithic or Old Stone Art) หลักฐานโดดเด่น คือ มนุษย์โครมันยอง เรียกตามชื่อถ้ำโครมันยอง ทางทิศตะวันตกของฝรั่งเศส พบโครงกระดูกและศิลปวัตถุจำนวนมาก จัดเป็นมนุษย์สมัยใหม่ หรือมนุษย์โฮโมซาเปียนส์กลุ่มหนึ่ง รูปร่างสูงใหญ่เกือบ 6 ฟุต กะโหลกศีรษะยาว ใบหน้าสั้น ปริมาณสมองใกล้เคียงชาวยุโรปปัจจุบัน กระจายทั่วยุโรปและเอเชีย โดยเฉพาะทางตอนใต้ของฝรั่งเศสและตอนเหนือสเปน สามารถทางการเขียนภาพบนผนังถ้ำ รู้จักเผาศพและสักบนใบหน้า ประติมากรรมรูปคนมักสร้างเป็นรูปผู้หญิง เน้นร่องรอยให้กำเนิดมาแล้วอย่างโชกโชน ประติมากรรมสลักหินรูปวีนัสแห่งวิลเลนดอร์ฟ สูง 4 นิ้วเศษ พบที่วิลเลนดอร์ฟ ออสเตรีย(ราว 25,000 -20,000 ปีBC. )ประติมากรรมเทพธิดาแห่งการให้กำเนิด ดินเผาสูง 8 นิ้ว พบที่ คาทาลคือยึค ( 6,500 – 5,700 ปีBC. ) ตุรกี วีนัสแห่งเลส์ปุคสลักจากงาช้าง พบที่ถ้ำเลส์ปุคฝรั่งเศส (ราว 20,000 ปีBC.)เน้นลักษณะทางเพศและมีขนาดเล็ก
รูปสลักVenus of Villendorf สมัยหินเก่า 30,000-25,000 BC.พบในออสเตรีย (E. L.-S., 20)
ภาพสลักรูปสตรีจากถ้ำLausel เมืองดอรด์ญอน ฝรั่งเศส 19,000BC.(E. L.-S., 16)
การดำรงชีวิตของมนุษย์สมัยหินเก่า รู้จักล่าสัตว์ และเก็บพืชผัก ผลไม้กินเป็นอาหาร พึ่งพาธรรมชาติ และสภาวะแวดล้อมเต็มที่ เมื่อฝูงสัตว์และอาหารหมดลง ก็ย้ายถิ่นอาศัยติดตามฝูงสัตว์ไป อาศัยใกล้ทะเลหรือหนองน้ำ เพื่อหาอาหารและใช้น้ำอุปโภคบริโภค ถ้ำที่พวกเขาอยู่อาศัยก็มักจะมีธารน้ำไหลผ่าน เมื่อธารน้ำนั้นอุดตัน ก็ไปหาถ้ำใหม่อยู่ ได้แก่ ถ้ำในประเทศ สเปน ฝรั่งเศส และอิตาลี ถ้ำที่มีชื่อเสียง คือ ถ้ำ Altamira ถ้ำ La Madeleine ถ้ำ Lascaux ถ้ำ Font-de-Gaume ในสเปนกับฝรั่งเศส
จิตรกรรมบนผนังถ้ำลาสโคซ์ พบว่า มีผลงานทั้งด้านข้างและเพดานถ้ำ ถ้ำ Lascaux ใกล้ Montingnac บริเวณลุ่มน้ำ Dordone ในฝรั่งเศส พบโดยบังเอิญ ค.ศ. 1940 เด็กชาย ๒ คนไปวิ่งเล่นหน้าถ้ำ สุนัขได้คาบลูกบอลเข้าไปในถ้ำแล้วออกไม่ได้ เด็กทั้งสองจึงจุดไฟส่องทางตามเข้าไปพบภาพเขียน ภาพเขียนดังกล่าวมีอายุประมาณ 15,000 – 13,000 ปีBC.ภาพวัวไบซัน ม้า กวาง แสดงภาพด้านข้าง คำนึงถึงความจริง ท่าทางเคลื่อนไหว มีทักษะการใช้เส้นที่กล้าหาญ ไม่คำนึงสัดส่วนเมื่อเปรียบเทียบกับบางภาพ เช่น ภาพวัวบางตัวยาวถึง16ฟุต แต่ภาพม้าสูงเพียงช่วงขาของวัว เป็นต้น วาดภาพซ้อน ทับกัน สันนิษฐานว่าอาจวาดต่างช่วงเวลา มีเป้าหมายด้านความเชื่อเหนือเหตุผล
ภาพเขียนในถ้ำลาสโคซ์
ดร.หลุยส์ เลคกี ค้นพบมนุษย์ โฮโมฮาบิลิส เสนอว่า มนุษย์โฮโมฮาบิลิสก้าวหน้ากว่าบรรพบุรุษที่มีความเป็นอยู่คล้ายวานร รู้จักใช้เครื่องมือ แทนมือเปล่าและกินเนื้อสัตว์เป็นอาหาร ไล่ต้อนฝูงสัตว์ลงไปในหนองน้ำแล้วจับตัวอ่อนกิน
Homo Habilis
มนุษย์ผู้ยืนตัวตรง ( Homo Erectus ) มีหลายกลุ่ม “โฮโม อิเรคตัส” ที่เคนยารู้จักล่าสัตว์และทำเครื่องมือใช้(ประมาณ ๒,๐๐๐,๐๐๐ ล้านปี)“มนุษย์ปักกิ่ง” (500,00 -400,000BP.)เป็นมนุษย์ตัวตรง พบเมื่อ ค.ศ. 1929 ในถ้ำโจว-โขว-เตียน ใกล้กรุงปักกิ่ง สูงประมาณ 5 ฟุต คิ้วโปน จมูกแบนกว้าง จมูกขากรรไกรใหญ่ คางเล็กเหมือนไม่มีคาง รูปหน้าคล้ายวานรแต่มีมันสมองใหญ่ 2 เท่าของวานร ทำเครื่องมือด้วยหินเหล็กไฟและหินควอทซ์ซึ่งกะเทาะได้ง่าย เครื่องมือที่พบได้แก่ ขวานไม่มีด้าม ทำด้วยหินเหล็กไฟกะเทาะ
ภาพเขียนสีสมัยหินเก่าในถ้ำลาสโค ประเทศฝรั่งเศส 16,000-10,000 BC.(Edward Lucie-Smith, 1992, 19)
สีรูปกวางห้าตัวกำลังว่ายน้ำในถ้ำลาสโคซ์ 16,000-10,000 BC.(Edward Lucie-Smith, 1992, 21)
ถ้ำอัลตามีรา (Altamira Cave เป็นถ้ำหินปูนในภาคเหนือของสเปน ลึกประมาณ300หลา ภาพค่อนข้างสมบูรณ์ เช่นเดียวกับถ้ำลาสโคซ์ อายุประมาณ 15.000 – 10,000 ปีBC. ด้านทักษะการเขียนภาพเคลื่อนไหวของม้าป่าโดดเด่นลีลาสมจริง แสดงถึงความช่างสังเกตกิริยาท่าทางของสัตว์ มีเทคนิคการระบายพื้นตัวสัตว์ด้วยสีแดง แล้วตัดเส้นอย่างเชื่อมั่นเด็ดเดี่ยว ลักษณะของภาพเขียนที่ถ้ำอัลตามีรา ภาพกวาง ม้า วัวไบซัน ทั้งภาพเดี่ยวและฝูง จำนวน 25 ภาพ แต่ละภาพมีขนาดใกล้เคียงขนาดสัตว์จริงในธรรมชาติ ภาพส่วนใหญ่วาดบนเพดานถ้ำ เป็นเลิศทั้งด้านสุนทรียภาพและกลวิธีการเขียน และเป็นตัวอย่างผลงานจิตรกรรมของศิลปินถ้ำเสมอ
ศิลปะยุคหินกลางของยุโรป(ระหว่าง 16,000-13,000 BC.)ไม่โดดเด่นมากนัก เป็นรอยต่อที่พัฒนาจากการมีความเป็นอยู่และวิถีชีวิตใกล้เคียงกับสัตว์ กลมกลืนกับธรรมชาติของยุคหินเก่าสู่ยุคหินใหม่ที่สามารถปฏิรูปและจัดการธรรมชาติได้ มักจัดให้ยุคกลางเป็นจุดเริ่มต้นของยุคหินใหม่ จิตรกรรมในสเปน พบตามหน้าผาบริเวณชายฝั่งทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ในโปรตุเกสมีการวาดทั้งภาพคนและสัตว์ ภาพขนาดใหญ่สูงประมาณ 3 ฟุต ภาพขนาดเล็กขนาดเล็กสูงประมาณ 6-8 นิ้ว ท่าทางเคลื่อนไหวและเรื่องราวในชีวิตประจำวัน แสดงออกเป็นรูปแบบคล้ายๆกันทั้งหมด น่าจะเป็นการสร้างสรรค์เกี่ยวกับลัทธิวิญญานนิยม ศิลปะยุคหินกลางมีฝีมือด้อยกว่าศิลปะสมัยหินเก่าและมีจำนวนน้อยกว่าด้วย
ยุคหินใหม่มนุษย์พัฒนามาจากสังคมนายพรานเก็บของป่า ล่าสัตว์และเร่ร่อน สู่ก้าวใหม่สังคมเกษตรกรรม เพาะปลูกและการเลี้ยงสัตว์ ตั้งบ้านเรือนอยู่เป็นชุมชน สมัยหินใหม่ตอนต้น มีการสร้างกระท่อมดินดิบมุงด้วยใบไม้ สร้างเรือโดยเอาท่อนซุงผูกเป็นเรือแคนู บางหมู่บ้านรู้จักปลูกข้าวสาลีและข้าวบาเลย์ รู้จักทำธนูและลูกศร เลี้ยงสุนัข ใช้หินเหล็กไฟที่ขัดจนบางเรียบ ใช้เครื่องมือหินขัดล่าสัตว์ ป้องกันตัว และทำเครื่องมือ เครื่องใช้ต่างๆ ใช้ไฟปิ้งและอบอาหาร ทำภาชนะดินเหนียวและดินเผาใส่อาหาร ศิลปะโดดเด่นที่สุดของยุคหินใหม่ คือ อนุสาวรีย์หิน (Megalithic) ซึ่งนำเอาหินขนาดใหญ่มาตั้ง/ จัดวางลักษณะต่าง ๆแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มคือ แบบหินตั้งกับแบบโต๊ะหิน และสามารถแยกย่อยตามลักษณะการตั้งวางได้ด้วย
• หินตั้งเดี่ยว (Menhir or Standing Stone) เป็นแท่งหินตั้งอย่างโดดเดี่ยว เมนเฮอร์ที่สูงและใหญ่ที่สุดอยู่ที่ลอคมารีเก ฝรั่งเศสสูง 64 ฟุต
• หินตั้งเป็นแกนยาว(Alignment) เป็นการตั้งหินเป็นแนวฉากกับพื้นและตั้งเป็นแถวยาวหลายก้อน บางแห่งมีหินตั้งกว่าพันแท่ง เรียงรายกว่า 2 ไมล์
• หินตั้งเป็นวงกลม (Cromlech or Stonehenge) เป็นการนำหินมาตั้งเป็นวงกลม ใหญ่ที่สุดอยู่ที่แอฟบิวรี่ในอังกฤษ ศ.ก.กว้าง 6 ไมล์
• โต๊ะหิน (Dolmen) เป็นแท่งหินขนาดใหญ่ 3 แท่งหรือมากกกว่านั้นวางพาดทับอยู่ด้วยกันคล้ายโต๊ยักษ์ หรือประตูที่คนสามารถเดินลอดผ่านได้ พบทั่วไปทั้งในยุโรปและอาฟริกา
Stonehenge of Salisbury Plain, England 2,100-2,000BC.(Edward Lucie-Smith,1992, 25)
ภาพเขียนสีจากถ้ำRemesia เมืองคัสเตเลียน สเปน 2,000BC.นายพรานสี่คนเต้นรำตามหลังหัวหน้าในพิธีบวงสรวง สมัยหินใหม่ (Edward Lucie-Smith, 1992, 27)
น่าสนใจครับ
ตอบลบ